Jak w Markach walczymy ze smogiem?

1 kwietnia br. to istotna data w walce ze smogiem w naszym mieście. W tym dniu rozpoczyna się nabór wniosków do tegorocznej – piątej już edycji gminnego programu udzielania dotacji do wymiany tzw. kopciuchów, czyli kotłów na paliwo stałe, na inne ekologiczne źródła ogrzewania: gaz, olej opałowy albo prąd. W bieżącym roku Rada Miasta przeznaczyła w budżecie gminy kwotę 225 tys. zł na dotacje dla mieszkańców Marek, którzy zdecydują się na zastąpienie starego pieca nowym niskoemisyjnym rozwiązaniem, wpływając tym samym na ograniczenie emisji zanieczyszczeń w Markach.

Aby uzyskać dotację w wysokości do 75% kosztów kwalifikowanych, a do kwoty 7.500 zł brutto, należy spełnić warunki określone w Regulaminie programu, który wraz z wnioskiem dotacyjnym dostępny jest na stronie marki.pl

Poniżej przedstawiam najważniejsze informacje dla ubiegających się o dotację: 

1. Wnioski o udzielenie dotacji można składać w terminie od 1 kwietnia 2022 roku do wyczerpania środków finansowych przeznaczonych w budżecie (225 tys. zł) na dotacje celowe, lecz nie dłużej niż do 15 lipca 2022 roku.
2. Dotacja może być udzielona przy spełnieniu łącznie następujących warunków:
3. wnioskodawca jest właścicielem lub posiada inny tytuł prawny do władania nieruchomością, na której zamierza zrealizować zadanie,
4. wnioskodawca dokona zmiany systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na ekologiczne na nieruchomości zlokalizowanej na terenie naszego miasta,
5. wnioskodawca nie posiada zainstalowanego drugiego źródła ciepła ogrzewającego tę samą powierzchnię użytkową (z wyjątkiem kominków opalanych drewnem),
6. nieruchomość, na której ma być dokonana zmiana systemu ogrzewania opartego  na paliwie stałym na ekologiczne, musi w dniu zawarcia umowy posiadać wykonane przyłącze do istniejącej sieci gazowej (w przypadku montowania nowego źródła ogrzewania opalanego gazem).
7. Dotacja jest przyznawana nie tylko na wymianę samego pieca, ponieważ dotacja może obejmować również koszt:
8. demontażu pieca lub kotła centralnego ogrzewania (c.o.) na paliwo stałe,
9. zakupu nowego źródła ogrzewania, w tym zakup zasobnika ciepłej wody użytkowej,
10. montażu nowego źródła ogrzewania wraz z montażem zasobnika ciepłej wody użytkowej,
11. wykonania lub modernizacji instalacji związanej z nowym źródłem ogrzewania, wyłącznie w miejscu montażu nowego źródła ogrzewania (m.in. podłączenie, dostosowanie do istniejącej sieci c.o., gazowej, wodnej – w przypadku montażu zasobnika ciepłej wody użytkowej),
12. modernizacji systemu odprowadzania spalin niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania nowego źródła ogrzewania (w tym zakup oraz montaż nowego komina oraz elementów z nim związanych),
13. zakupu automatyki wewnętrznej i zewnętrznej służącej do obsługi nowego źródła ogrzewania.

Program wymiany kopciuchów funkcjonuje w naszym mieście już od 4 lat. W tym czasie udało się wymienić 75 piecy węglowych za kwotę ponad 560 tys. zł. Szczegółowe zestawienie efektów naszego gminnego programu przedstawia poniższa tabela:

Rok	Liczba wymienionych kotłów (w szt.)	Kwota udzielonych dotacji (w zł)
2018	15	110 932,30 zł
2019	22	169 993,31 zł
2020	13	97 500,00 zł
2021	25	183 913,85 zł
Razem:	75	562 339,46 zł

Walka ze smogiem w Markach to nie tylko program wymiany kopciuchów, który traktujemy jako komplementarny w stosunku do rządowego programu „Czyste Powietrze” dającego dodatkowo możliwość pozyskania dofinansowania do wydatków związanych z termomodernizacją budynków. W celu ułatwienia aplikowania o środki w ramach tego programu, w lipcu 2021 roku w Urzędzie Miasta Marki otwarty został Gminny Punkt Konsultacyjny Programu „Czyste Powietrze”. Pracownicy UM Marki w pokoju nr 15 w środy w godzinach 12:00-18:00 oraz w piątki w godzinach 10:00-14:00 udzielają porad oraz pomocy w wypełnianiu wniosków i kompletowaniu dokumentacji niezbędnej do uzyskania dofinansowania.

Ponadto w ubiegłym roku zakończona została inwentaryzacja indywidualnych źródeł ciepła w naszym mieście. Na zadanie to pozyskaliśmy dotację z budżetu województwa mazowieckiego na kwotę niemalże 200 tys. zł. Inwentaryzacja wykazała, że spośród kotłów węglowych w Markach funkcjonuje jedynie 11 pieców centralnego ogrzewania spełniających wymogi tzw. ekoprojektu (dyrektywy unijnej, która określa normy emisji zanieczyszczeń dla urządzeń grzewczych), pozostałe 1.128 kotłów wymagać będzie wymiany (1.002 kotły pozaklasowe lub brak informacji, 49 kotłów klasy 3, 41 kotłów klasy 4, 36 kotłów klasy 5).   

Na Mazowszu już od listopada 2016 roku obowiązuje uchwalona przez sejmik województwa uchwała antysmogowa. Zgodnie z tą uchwałą wszystkie nowe kotły na paliwa stałe instalowane po 11 listopada 2017 roku muszą spełniać wymagania ekoprojektu. Ponadto od lipca 2018 roku na Mazowszu obowiązuje też zakaz spalania części paliw stałych, m.in. węgla brunatnego, mułów i flotokoncentratów czy słabej jakości węgla kamiennego i paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 proc., których spalanie powoduje największą emisję zanieczyszczeń.

Najważniejszym założeniem uchwały antysmogowej jest jednak likwidacja kopciuchów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami od stycznia 2023 roku kotły klasy 1 i 2 oraz bez podanego oznaczenia staną się nielegalne, a za ich użytkowanie będą groziły mandaty i grzywny (do 5 tys. zł). Piece klasy 3 i 4 mają zniknąć z mazowieckich budynków do końca 2026 roku.

Te terminy mają jednak ulec skróceniu. Nowy – tegoroczny projekt uchwały przewiduje, że w Warszawie zakaz palenia węglem miałby obowiązywać już od 1 października 2023 roku. Z kolei od 1 stycznia 2028 roku objąłby także podwarszawskie powiaty: grodziski, legionowski, miński, nowodworski, piaseczyński, pruszkowski, otwocki, warszawski zachodni i wołomiński.

W celu uzyskiwania rzetelnych danych o jakości powietrza w 2021 roku na terenie Marek znajdowało się 8 czujników pomiaru jakości powietrza (Airly) umożliwiających mieszkańcom stały dostęp do pomiarów stężenia pyłów zawieszonych PM2.5 oraz PM10. Czujniki podają również temperaturę powietrza, ciśnienie atmosferyczne oraz wilgotność powietrza, a dane z czujników są udostępniane w aplikacji na urządzenia mobilne oraz na mapie Airly.

W ramach działań prewencyjnych, oprócz kontroli bezpośrednich wykonywanych przez pracowników UM Marki w naszym mieście, od 2019 roku weryfikujemy zanieczyszczenia emitowane do powietrza w wyniku spalania paliw w instalacjach grzewczych budynków mieszkalnych z wykorzystaniem aparatury pomiarowej zamontowanej na dronie. Gmina korzysta z wyspecjalizowanej firmy świadczącej usługi w zakresie analizy spalin z kominów palenisk domowych za pomocą bezzałogowego systemu latającego posiadającego na pokładzie specjalistyczne czujniki. Pojedyncza sesja pomiarowa obejmuje lot dronem trwający minimalny wymagany czas niezbędny do skontrolowania jednej nieruchomości (niezależnie od przeszkód terenowych, źródeł dymu – kominów – znajdujących się na danej nieruchomości). Loty odbywają się również po zapadnięciu zmroku w godzinach wieczornych. Tylko w roku ubiegłym wykonano 515 sesji pomiarowych, podczas których skontrolowano 116 nieruchomości. W przypadkach, gdy pomiary wskazują przekroczenia norm substancji w powietrzu, przekazywane są sprawy na policję.

Podejmujemy również działania edukacyjne związane z walką ze smogiem. W 2021 roku przeprowadzona została kampania edukacyjno-informacyjna dotycząca ochrony powietrza pn. „Zrób dla Marek coś dobrego, nie pal w piecu byle czego!”, na którą pozyskaliśmy dofinansowanie z budżetu województwa mazowieckiego. W ramach zadania zorganizowany został konkurs na film poruszający tematykę ochrony powietrza (nagrodzony film można obejrzeć w serwisie Youtube).

W walce z mareckim smogiem dość trudną i kosztowną kwestią są piece węglowe w lokalach komunalnych. Miasto przeprowadziło audyt źródeł ciepła zasobów komunalnych, aktualnie trwają analizy poszczególnych możliwych wariantów postępowania. W rozwiązaniu tego problemu dodatkową trudność stanowi fakt, że w wielu przypadkach wymiana kotła wiązać się będzie z dość szerokim zakresem prac remontowo-budowlanych w budynkach komunalnych, co może uniemożliwiać w trakcie trwania prac zamieszkiwanie w modernizowanych lokalach oraz podnosi znacznie koszty inwestycji. Szukając jednak rozwiązań zdecydowaliśmy się złożyć wniosek w kolejnej edycji Rządowego Funduszu Polski Ład – Programu Inwestycji Strategicznych dotyczący wymiany źródeł ciepła w 170 domach komunalnych – szacowany koszt prac to 4,7 mln zł, a wnioskowana kwota dofinansowania to 4,1 mln zł. Bez tych środków miastu trudno będzie udźwignąć taki wydatek w najbliższym czasie.

Namawiam do trzymania kciuków za nasz wniosek. I mam nadzieję, że do troski o jakość powietrza w Markach nikogo specjalnie przekonywać nie trzeba. Każdy z nas chciałby oddychać zdrowym, świeżym powietrzem, nikt nie chce cierpieć na choroby układu oddechowego. Prawdopodobnie niejednokrotnie to problemy natury ekonomicznej stoją na przeszkodzie w podjęciu decyzji o wymianie starego kopciucha na niskoemisyjne źródło ciepła. Dlatego gorąco zachęcam do sięgnięcia po dotację z budżetu Miasta Marki oraz innych źródeł, aby nam wszystkim żyło się w Markach lepiej i zdrowiej!    

Grzegorz Chwiłoc-Fiłoc